Gisteren mocht ik weer werken met startende medewerkers van de Belastingdienst. Het thema: Integriteit. Wat is nou integer handelen en heb je een voorbeeld van een situatie waarin je 'niet pluis' gevoel opkwam? 

Het was maandagochtend en de koffie was nog maar net ingeschonken. Een deelnemer vraagt me: 'heb je ook de Voice of Holland gekeken dit weekend?' Ik beken dat ik daar een groot deel van gezien heb. 'Nou', vervolgt ze, 'daar vond ik eigenlijk wel een voorbeeld in zitten. Rapper Brace is een goede vriend van Ali B. Hij probeert zijn comeback te maken via dit programma nadat hij behoorlijk ver gezonken was. Hij zingt prachtig, er draaien drie stoelen. En voor wie kiest hij: Ali B. Dat is toch stom! Ali noemt hem 'mijn broertje'. Dat is niet integer, zo weet hij zeker dat hij in de liveshows komt'. 

Ik voel de (schijn van) belangenverstrengeling met haar mee en noteer haar voorbeeld op de flap. Waarop een andere deelnemer zegt: 'nou, ik vind het eigenlijk wel weer spannend: durft Ali B. Brace uit zijn team te gooien als anderen het beter doen?' De komende weken zal blijken of ons voorbeeld van schijn naar werkelijkheid gaat. Kijk je mee? 

https://www.youtube.com/watch?v=yfStpUV5JT8 

Na alle zwaarmoedige berichten deze week over de Haagse ‘smeercultuur’ en de nieuwe ziekte 'Integritis' die Remkes zag ontstaan in het politieke domein liet ik me vrijdag weer heerlijk voor de buis zakken voor mijn favoriete zonde: de Voice.

Er kwamen weer bijzondere paradijsvogels langs, maar toen Ivan Peroti's voorfilmpje begon zat ik meteen weer wat hoger op de billen. ‘Het zal toch niet waar zijn?’ Alweer zo’n goede bekende van de juryleden. De kinderen zaten te gniffelen: ‘mam, daar komt je volgende blog aan!’

Man oh man, wat kon die jongen zingen. En ja, wie snap het niet? Na jarenlange dienstbaarheid aan allerlei beroemdheden had hij zelf zin om in de spotlight te staan. Hij zong de sterren van de hemel, alle stoelen draaiden. Anouk had zijn stem al herkend dacht ik aan haar sfinxachtige glimlach te kunnen aflezen; ze hield een voor haar doen warm pleidooi voor zichzelf als zijn coach. Ali  begon al te refereren aan zijn onvoorwaardelijke stem voor Ivan tijdens de voorrondes voor het Eurovisiesongfestival; hier werd druk uitgeoefend. En Sanne stamelde vooral wat ze dacht in samenwerking van hem te kunnen leren. Marco zat -al 25 jaar in het vak- vet te glunderen, maar kwam er niet aan te pas. 

En dan doet Ivan een prachtige move: hij kiest voor Sanne! Hahaha, Anouk heeft het meteen door en roept ‘Fresh!’ Ali is duidelijk teleurgesteld: ‘ik weet waar je woont!’ En Sanne is zo verbaasd dat het is alsof de rollen zijn omgedraaid: wie is de coach? Daar kan nou echt niemand wat op aanmerken! Nergens op leunen, gewoon op eigen kracht, niemand die over zijn keuze de 'integriteitskaart' kan trekken. Knap: de verleiding is groot toch? En slim, want wanneer we aan de ‘steal’ toekomen kan hij altijd nog naar een van de anderen. Daar kan rapper Brace nog een puntje aan zuigen! 

En wij? Wij genieten en leren lekker mee.  https://www.youtube.com/watch?v=UjqPmr1EY6Q 

 

Vorige week werd Ommen opgeschrikt door het opstappen van burgemeester Marc-Jan Ahne (D66). Hij bood zijn ontslag aan vanwege een onderzoek van de Rijksrecherche naar een ‘persoonlijke financiële kwestie’. Als vertrouwenspersoon omgangsvormen en integriteit boeien mij deze krantenberichten altijd bovenmatig. Zowel op inhoud: wat is er eigenlijk gebeurd? Als op het proces: Hoe heeft het kunnen gebeuren en hoe vaak gebeuren dit soort zaken nou?

 

Feit is dat Nederland het internationaal ontzettend goed doet in onderzoeken naar de integriteit van het openbaar bestuur. Dat er in de pers zo openlijk geschreven wordt over integriteitkwesties ligt wat mij betreft eerder in het verlengde van deze toppositie dan dat het daarmee in tegenspraak zou zijn. 

Hoe staan we ervoor? 

2013 was een topjaar voor politici die in opspraak kwamen: 60 zaken waarvan 80% in de lokale politiek zo liet Vrij Nederland weten na onderzoek. Vooral de VVD kende veel integriteitkwesties. In 2014 nam het percentage ten val gekomen wethouders vanwege niet-integer optreden toe tot een derde van het totaal aantal aftredingen (Binnenlands Bestuur, januari 2015). ‘We’ nemen onze politici steeds strenger de maat. Niet integer handelen en de (mogelijke) schijn van belangenverstrengeling zijn de belangrijkste categorieën.

 

Nu gemeenten zoveel meer taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden hebben gekregen met de daarbij behorende gelden, zijn zij al aangespoord om hun integriteitbeleid aan te scherpen en uit te breiden. Als de verlokkingen toenemen, neemt de kans op schandalen ook toe. Onderstaande tabel uit het onderzoek van Binnenlands Bestuur lijkt daar al op te duiden. In mijn rol als integriteitcoördinator of vertrouwenspersoon zie ik werk aan de winkel, dat dan weer wel.

 

Percentage wethouders dat ten val komt door niet-integer handelen

2010 - 10,7%

2011 -   4,4%

2012 -   7,6%

2013 -  7,5%

2014 - 33,3%

In een tijdbestek van een maand had ik drie keer intervisie. En ja: de vergelijking dringt zich dan aan je op. Zeker omdat ik voor mijn herregistratie als vertrouwenspersoon volgens een strak format intervisie dien te hebben.